Chiều ngày 3/9, tại Trụ sở Chính phủ, Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà chủ trì cuộc họp trực tiếp kết hợp trực tuyến với đại diện lãnh đạo các bộ, ngành, 13 tỉnh/thành phố, tập đoàn, hiệp hội doanh nghiệp… về Dự thảo Nghị quyết việc ban hành các cơ chế, chính sách đặc thù nhằm tháo gỡ khó khăn trong triển khai Luật Địa chất và khoáng sản năm 2024 (Dự thảo Nghị quyết); Dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Địa chất và khoáng sản năm 2024 (Dự án Luật).
Theo đó, Luật Địa chất và khoáng sản năm 2024 có hiệu lực từ ngày 1/7/2025, nhưng trong quá trình triển khai đã bộc lộ nhiều điểm chưa đáp ứng yêu cầu thực tiễn.
"Nghị quyết chỉ giải quyết những vấn đề rất cá biệt, mang tính tình huống, có thời hạn áp dụng cụ thể, không thể đưa vào luật vì không có tính phổ quát. Còn các quy định sửa đổi trong Dự án Luật thể hiện tính tổng thể, lâu dài, có phạm vi điều chỉnh rộng", Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà trao đổi và đề nghị Bộ Nông nghiệp và Môi trường trình bày rõ các khó khăn, vướng mắc thực tiễn dẫn đến việc cần sửa Luật Địa chất và khoáng sản; giải pháp, chính sách dự kiến tháo gỡ; những nội dung có thể đưa vào Nghị quyết của Chính phủ để xử lý trong 1–2 năm, bao gồm cả những vấn đề cá biệt cần giải quyết dứt điểm.
Trình bày về Dự thảo Nghị quyết, Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường Trần Quý Kiên cho biết, Bộ đề xuất bổ sung một số nội dung mới nhằm tháo gỡ khó khăn về nguồn nguyên vật liệu cung cấp cho các dự án trọng điểm quốc gia, công trình đầu tư công và các dự án đầu tư theo phương thức đối tác công tư (PPP). Đáng chú ý, một số địa phương cũng đề xuất cơ chế đặc thù cho các dự án quan trọng trên địa bàn, được Chủ tịch UBND cấp tỉnh quyết định.
Trong quá trình làm việc, phía Bộ Nông nghiệp và Môi trường cũng tiếp thu ý kiến từ các tỉnh đồng bằng sông Cửu Long và Bộ Quốc phòng về mở rộng cơ chế cho phép điều tiết nguồn nguyên vật liệu dư thừa từ các mỏ đã đăng ký theo Nghị quyết số 106/2023/QH15 của Quốc hội về thí điểm một số chính sách đặc thù về đầu tư xây dựng công trình đường bộ, sang phục vụ các dự án trọng điểm quốc gia, công trình giao thông trọng điểm, cũng như các nhiệm vụ khẩn cấp về quốc phòng, an ninh.
Trong khi đó, về cơ chế khai thác khoáng sản vật liệu xây dựng nhóm III và IV, Dự thảo Nghị quyết đề xuất rút gọn thủ tục hành chính, bỏ các bước phê duyệt chủ trương đầu tư, đánh giá tác động môi trường và yêu cầu phù hợp với quy hoạch địa chất – khoáng sản hiện hành, nhưng vẫn duy trì thăm dò, phê duyệt trữ lượng và cấp phép.
Các mỏ vẫn phải đảm bảo an toàn khai thác, sử dụng vật liệu nổ hợp pháp. Đồng thời, tiếp tục cho phép gia hạn và điều chỉnh giấy phép khai thác nhằm nâng công suất phục vụ các dự án trọng điểm.
Trong trường hợp khẩn cấp về thiên tai, dịch bệnh, quốc phòng – an ninh, các thủ tục về thăm dò, khai thác và đăng ký khoáng sản nhóm III, IV được rút gọn tối đa.
Dự thảo Nghị quyết cũng mở rộng cơ chế thăm dò khai thác xuống sâu đối với các mỏ, đồng thời cho phép điều chỉnh giấy phép khai thác khoáng sản nhóm III và IV để phục vụ dự án trọng điểm, quốc phòng – an ninh và các công trình bổ sung vào danh mục trọng điểm của ngành giao thông vận tải.
Một số nhóm chính sách trong Dự thảo Nghị quyết sẽ tiếp tục được hoàn thiện, đưa vào Dự án Luật nhằm tập trung tháo gỡ các vướng mắc về cơ chế cấp phép, khai thác, sử dụng khoáng sản phục vụ xây dựng các dự án, công trình quan trọng quốc gia; dự án đầu tư khẩn cấp, cấp bách do cấp có thẩm quyền quyết định; dự án đầu tư công, dự án PPP.
Luật hóa các quy định về phân quyền, phân cấp và nhất là các quy định riêng biệt về quản lý đất hiếm trong tình hình mới.
Chủ tịch UBND cấp tỉnh được thực hiện một số nhiệm vụ trước đây thuộc thẩm quyền của Thủ tướng Chính phủ và Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường nhằm tăng tính linh hoạt, kịp thời trong quản lý, khai thác tài nguyên khoáng sản phù hợp với điều kiện thực tế từng địa phương, góp phần huy động, sử dụng hiệu quả nguồn lực tài nguyên để phục vụ phát triển kinh tế - xã hội, đồng thời thúc đẩy quá trình cải cách thủ tục hành chính trong lĩnh vực khoáng sản theo hướng rút ngắn thời gian, giảm chi phí cho doanh nghiệp.
"Tổng thể, Dự thảo Nghị quyết và Dự án Luật sửa đổi nhằm tăng tính linh hoạt cho địa phương, rút ngắn thủ tục hành chính, điều tiết nguồn nguyên vật liệu hiệu quả, bảo đảm cung cấp nguyên liệu cho các dự án trọng điểm, đồng thời cụ thể hóa các cơ chế đặc thù đã ban hành trong Nghị quyết 106/2023/QH15 và các chỉ đạo về quản lý khoáng sản chiến lược, phục vụ phát triển kinh tế – xã hội và quốc phòng – an ninh", Thứ trưởng Trần Quý Kiên thông tin tại cuộc họp.
Tại buổi làm việc, các bộ, ngành địa phương đã nêu nhiều ý kiến kiến nghị duy trì cơ chế đặc thù, giữ nguyên quy định không đấu giá đối với các mỏ khoáng sản đã quy hoạch cho nhà máy, tránh làm gián đoạn hoạt động sản xuất bình thường; làm rõ thẩm quyền tổ chức, cá nhân được khai thác khoáng sản trong tình huống khẩn cấp, đồng thời cho phép tận dụng khoáng sản phát sinh từ cải tạo công trình, sạt lở thiên tai, nhằm vừa đảm bảo an toàn, vừa tránh lãng phí tài nguyên.
Các ý kiến đều nhấn mạnh việc quản lý tài nguyên phải vừa bảo vệ lợi ích Nhà nước, vừa đảm bảo minh bạch, công bằng và hiệu quả, đồng thời bảo vệ môi trường và cảnh quan.
Kết luận cuộc họp, Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà nêu rõ, một số vấn đề khó khăn, vướng mắc trong quá trình triển khai Luật Địa chất và khoáng sản năm 2024 có thể coi là cá biệt. Các giải pháp tháo gỡ được nêu trong Dự thảo Nghị quyết cần thực hiện trong một thời gian nhất định để hoàn thành nhiệm vụ chính trị, nhưng sau đó cần chuyển sang giai đoạn bài bản thông qua sửa đổi, bổ sung Luật.
"Hoạt động trong lĩnh vực địa chất và khoáng sản có ảnh hưởng lớn đến môi trường, do vậy, cần thực hiện cẩn trọng và bài bản để tránh các tác động tiêu cực. Tuy nhiên, trong những nhiệm vụ cấp bách thì việc có cơ chế đặc biệt là cần thiết", Phó Thủ tướng thông tin.
Về Dự thảo Nghị quyết, Phó Thủ tướng nhấn mạnh, đây là cơ chế đặc biệt chỉ áp dụng trong trường hợp đặc biệt. Đó là các công trình quan trọng, trọng điểm quốc gia được phê duyệt ở cấp Trung ương, còn ở địa phương phải là các dự án đầu tư công hoặc tư, bao gồm hạ tầng, nhà ở xã hội, bệnh viện, khu công nghiệp. Dự thảo Nghị quyết cần ghi rõ những trường hợp được áp dụng cơ chế đặc biệt để tránh vướng mắc pháp luật, nhưng không được sử dụng để hợp thức hóa vi phạm pháp luật.
Liên quan đến cấp quyền khai thác tài nguyên, định giá và tính phí khai thác, Phó Thủ tướng yêu cầu thiết kế quy định cụ thể, tránh vướng mắc kéo dài nhiều năm. Các loại khoáng sản chiến lược cũng cần quy định nguyên tắc quản lý trong Dự án Luật, chi tiết sẽ do Chính phủ, Bộ Nông nghiệp và Môi trường quy định.
Phó Thủ tướng giao Bộ Nông nghiệp và Môi trường tiếp thu ý kiến của các bộ, ngành, địa phương, khẩn trương hoàn thiện dự thảo, bảo đảm các quy định pháp lý rõ ràng, cụ thể và thực tiễn. Dự án Luật chỉ định ra các nguyên tắc, chính sách lớn và hướng phát triển dài hạn, còn các vấn đề kỹ thuật, chi tiết sẽ được giao Chính phủ và Bộ Nông nghiệp và Môi trường quy định.